ROZEMARIJN
De smaak van rozemarijn is fris, licht en zoet. Aangezien de smaak sterk is, is rozemarijn vooral geschikt om vleessoorten met een stevige smaak te begeleiden, zoals wild en rood vlees. Het overleeft een bak- en braadproces heel goed. Het kan ook gebruikt worden in sauzen en soepen.
Rozemarijn is een dwergstruik uit de lipbloemenfamilie (Lamiaceae). De vaste plant met onderaan houtige stengels is oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Europa en Klein-Azië en kan in België gewoonlijk buiten overwinteren.
De botanische naam rosmarinus betekent letterlijk: dauw der zee. Deze naam verwijst waarschijnlijk naar het feit dat de altijd groene struik met name langs de kust groeide.
Kenmerken
Rozemarijn is een groenblijvende heester. De takken kunnen 0,5 tot 1,5 meter lang worden. De lijnvormige bladeren zijn zittend en aan de onderkant grijs; ze zijn harsachtig, leerachtig, naaldachtig en (behalve de cultivar R. officinalis 'Wilma's Gold') donkergroen. De plant bloeit in België van april tot juni met 1 tot 1,2 cm lange, blauwviolette (soms witte) bloemen.
Vermeerdering
Het zaad is geelbruin, vettig en klein. Zaaien kan in de lente in een broeikas of buitenshuis in de zomer. De kieming is onregelmatig. Het zaad heeft een temperatuur van minstens 21 °C nodig om te ontkiemen. Rozemarijn kan vermeerderd worden door stekken of afleggen. Stekken kan door in augustus topstekken te nemen en deze met of zonder stekpoeder in stekgrond te zetten. Rozemarijn wordt verplant als deze groot genoeg is om te hanteren, 60 tot 90 cm van elkaar. De plant kan binnenshuis in een bak worden gekweekt op een zonnige plaats.
Geschiedenis en symboliek
Rozemarijn is een oud middel voor de versterking van het geheugen, en het is een symbool voor vriendschap en trouw. Rozemarijn hing samen met niet-vergeten: men gaf takjes aan geliefden die op reis gingen en droeg kransen bij bruiloften. Op begrafenissen werden takjes rozemarijn op de graven gelegd om te symboliseren dat de overledene niet zou worden vergeten. Men vond al restanten van rozemarijn terug in de piramiden van de Egyptenaren, bij wie het kruid als heilig aangeschreven stond. Bij de Grieken en Romeinen stond het symbool voor liefde, vriendschap en trouw. Het plantje werd bij huwelijks- en geboorterituelen gebruikt. Anna van Kleef droeg een krans van rozemarijn toen ze met Hendrik VIII huwde. In de oudheid was rozemarijn, net als de meeste andere aromatische kruiden, verbonden aan de cultus van Aphrodite/Venus. De Oude Grieken associeerden de sterke geur met de liefde en gebruikten rozemarijn bij bruiloften. Ook geloofden de Grieken in de versterkende werking voor de hersenen en het verfrissen van het geheugen; tijdens examens deden zij een takje rozemarijn in het haar.
Culinair
Aangezien de smaak sterk is, is rozemarijn vooral geschikt om vleessoorten met een sterke smaak te begeleiden, zoals wild en rood vlees. Het overleeft een bak- en braadproces uitstekend. Het kan tevens gebruikt worden in salades en sauzen.
Aromatisch
De plant heeft een aromatische geur en wordt veel gebruikt om badkamerproducten van een geur te voorzien. Gedroogde stengels, zonder blad, kunnen worden verbrand voor een aangename geur. Twijgen kunnen tussen linnengoed worden gelegd. De plant houdt insecten op afstand en kan met dat doel worden rondgestrooid als er buiten wordt gegeten. Uiteraard wordt zo’n heerlijk geurende plant graag gebruikt om olie van te maken: in parfums, shampoo etc. Je hebt 200 kg nodig om 1 kg olie te maken.
Zaaimethode
Zaaien: Zaaitijd het gehele jaar. Het zaad kiemt onregelmatig gedurende een langere kiemperiode. Het zaaisel dus niet te snel wegdoen. Zaai eerst in een zaaibakje: 3 weken bij 20ÌŠC. Vervolgens 3 weken in de koelkast. Dit proces herhalen tot voldoende plantjes zijn gekiemd. Als zaden in de periode oktober-maart kiemen dan na opkomst binnen houden, licht en koel zetten (minimum 10ÌŠC). Verspenen in potjes.
